W kontekście samobójstw, rozmowa z dziećmi w przedszkolu może być trudna, a czasem niemożliwe poznawczo. Jednakże rozmowa o emocjach, doświadczeniach jest bardzo ważna, aby wcześnie wykryć problemy emocjonalne i zapobiegać potencjalnym trudnościom w przyszłości.

Poniżej przedstawione zostanie kilka pytań, które można zadać dzieciom w przedszkolu, aby rozpocząć rozmowę na temat emocji i zapobiec potencjalnym trudnościom, w tym tych emocjonalnych.

1. Jak się czujesz?

Istotne jest to, aby zadać to pytanie dziecku, aby zachęcić je do opowiedzenia o swoich emocjach. Dzieci mogą mieć trudności z nazwaniem swoich emocji, dlatego warto użyć prostych słów, takich jak „smutny”, „szczęśliwy”, „zaniepokojony” itp.

2. Czy zdarza Ci się, że jest Ci smutno?

To pytanie może pomóc dziecku w nazwaniu i rozpoznaniu uczucia smutku. Dodatkowo warto zachęć dziecko do opowiedzenia o tym, co powoduje smutek i jakie są sposoby na poprawę nastroju (najłatwiej dowiedzieć się o tym w trakcie zabawy, oglądania bajki, nawiązania do ulubionych bohaterów itd.)

3. Co możesz robić, gdy czujesz się źle?

Dzieci często potrzebują pomocy w radzeniu sobie z emocjami. Dobrze zadać to pytanie, aby pomóc dziecku w rozpoznaniu sposobów radzenia sobie z trudnymi emocjami.

4. Czy kiedykolwiek myślałeś, żeby zrobić sobie krzywdę/zrobić tak, żeby coś Ciebie zabolało?

To pytanie może być trudne, ale ważne. Wczesne wykrycie trudności może pomóc w zapobieżeniu poważnym problemom w przyszłości.

5. Czy kiedykolwiek widziałeś kogoś smutnego lub zmartwionego?

To pytanie może pomóc w rozmowie o emocjach innych osób i pomóc dziecku w nauce empatii i zrozumieniu, jakie emocje mogą powodować pewne zachowania.

6. Czy kiedykolwiek czujesz się samotny/opuszczony?

Samotność może być jednym z czynników, które wpływają na problemy emocjonalne u dzieci. Zadaj to pytanie, aby zachęcić dziecko do opowiedzenia o swoich doświadczeniach i pomóc mu znaleźć sposoby na budowanie pozytywnych relacji z innymi (najłatwiej z wykorzystaniem przykładów z bajek czy książek).

Dodatkowe pytania:

• Czy wiesz, że każdy z nas czasem może czuć się smutny lub zmartwiony?
• Czy wiesz, że kiedy jesteśmy smutni, ważne jest, aby mówić o tym z osobą dorosłą?
• Czy wiesz, że kiedy ktoś jest smutny lub źle się czuje, można mu pomóc, mówiąc miłe słowa lub dając mu przytulenie?
• Czy wiesz, że kiedy ktoś mówi, że chce sobie zrobić krzywdę, trzeba natychmiast powiedzieć o tym osobie dorosłej, która pomoże?
• Czy wiesz, że rozmawianie z kimś o swoich uczuciach może pomóc nam poczuć się lepiej?
• Czy wiesz, że każdy z nas jest wyjątkowy i ważny, i że zawsze można szukać pomocy, gdy coś nas niepokoi?

Ważne jest, aby pytania te były zadawane w sposób prosty i zrozumiały dla dziecka, opierając się na konkretnych przykładach sytuacji (z życia, bajek, historii dotyczących doświadczenia), którymi dziecko może się zetknąć w codziennym życiu. Ponadto, ważne jest, aby rozmowa na ten temat była prowadzona w sposób empatyczny i taki, który nie będzie straszył.

Pamiętaj, że rozmowa z dziećmi w przedszkolu na temat emocji powinna być prowadzona w delikatny i taktowny sposób, a pytania powinny być dostosowane do wieku dziecka.

W przypadku podejrzenia poważnych problemów emocjonalnych lub zbyt dużym zainteresowaniem kwestiami śmierci, smutku itd. należy natychmiast skontaktować się z lekarzem lub specjalistą zajmującym się zdrowiem psychicznym dzieci – psycholog czy psychoterapeuta. Istotne jest także zbadanie kwestii neurologicznych w celu wykluczenia innych trudności.

Wybrana literatura i materiały źródłowe:

• https://twarzedepresji.pl/o-myslach-samobojczych/
• https://www.medicover.pl/o-zdrowiu/samobojstwa-dzieci-i-nastolatkow–jak-zapobiegac-probom-samobojczym-u-dzieci,6320,n,192
• https://rodzice.fdds.pl/wiedza/depresja-u-dzieci-i-nastolatkow-na-co-zwracac-uwage/?psafe_param=1&gclid=Cj0KCQjwi46iBhDyARIsAE3nVrbDsINC6DfsNAWaeNBoSsf0R-CxiITok_NPde9fDYvJHE6e8jz1byYaAsXrEALw_wcB

• https://pacjent.gov.pl/aktualnosc/depresja-u-dzieci-i-mlodziezy

• Szymańska, J. (2016). Zapobieganie samobójstwom dzieci i młodzieży: poradnik dla pracowników szkół i placówek oświatowych oraz rodziców. Ośrodek Rozwoju Edukacji.

• American Psychological Association. (2020). Talking to children about suicide.

• Centers for Disease Control and Prevention. (2021). Suicide prevention.

• Gould, M. S., Greenberg, T., Velting, D. M., & Shaffer, D. (2003). Youth suicide risk and preventive interventions: A review of the past 10 years. Journal of the American Academy of Child & Adolescent Psychiatry, 42(4), 386-405.

• American Academy of Child and Adolescent Psychiatry. (2021). Suicide in children and teens.

• National Institute of Mental Health. (2019). Suicide prevention.

• Szymańska, J. (2012). Zapobieganie samobójstwom dzieci i młodzieży. Poradnik dla pracowników szkół i placówek oświatowych oraz rodziców. 3rd ed., Ośrodek Rozwoju Edukacji, Warszawa, 5.